Zientzia Kaiera — Kultura Zientifikoko Katedra

María Ángeles García-Ferrero zientzialari titularra da Madrilgo Zientzia Matematikoen Institutuan. Aurretik, Universitat de Barcelona, Bilboko Basque Center for Applied Mathematics, Heidelbergeko Unibertsitatea eta Leipzigeko Max-Planck-Institut für Mathematik in den Naturwissenschaften instituzioetan lan egin du. Fisikan lizentziatu zen Valladolideko Unibertsitatean 2014an […]

Orain dela 3,2 milioi urte, gaur egungo Etiopian, zutik ibiltzen zen baina zuhaitzetara igotzen jarraitzen zuen arbaso bat bizi zen: Lucy, Australopithecus afarensis espeziekoa. Ez zen ez gizaki bat, ezta tximino bat ere, bien arteko zerbait baizik. Burmuin txikia zuen […]

Gaurkoan, Kiñuk X izpien mundura eramango gaitu: begi hutsez antzemanezina diren uhin mota batzuetara. 1895ean Wilhelm Röntgen fisikariak kasualitatez aurkitu zituen, eta handik gutxira, beste zientzialari askok haien ahalmena ikertzen hasi ziren. Adibidez, Rosalind Franklinek DNAren egitura ezagutzeko erabili zituen […]

Haurtzaroa eta gaztaroa Stanisława Dorota Liliental 1897ko uztailaren 2an jaio zen Varsovian. Regina Gitla Eiger (1877-1924) etnografo, itzultzaile eta kazetari eta Natan Nuchim Liliental (1868-1927) bankuko agente senar-emazte judutarren hiru seme-alabetatik nagusiena izan zen. Bere amak, Reginak, Uniwersytet Latający (Flying […]

Bigarren Mundu Gerran Adolf Hitlerrek Europa menderatu nahi izan zuenean, Britainia Handiarekin arazo handi bat izan zuen: lurralde kontinentala menderatzea eta gauza hori egitea uharte batekin ez da, inondik inora, gauza berdina. Hortaz, naziak hegazkin bidezko erasoekin saiatu ziren aurrenekoz […]

30 urte baino gehiago pasa dira lehen aldiz ioi metalikoz eta molekula organikoz osaturiko egitura errepikakorra aurkitu zenetik. 1989 urtean, aurten kimikako Nobel saria irabazi duen Richard Robson-ek ioi metalikoak konposatu organiko zurrunekin lotu zitezkeela aurkitu zuen Melbourne unibertsitateko laborategietan […]

Hidrogelen propietate fisiko-kimikoek haien portaera eta egokitasun biologikoa baldintzatzen dituzte. Sarearen tamainak biomolekulak edo zelulak askatzeko abiadura erregula dezake; puzte-gaitasunak farmakoen askapen kontrolatua ahalbidetzen du; biskoelastikotasunak portaera likatsu edo elastikoa doitzeko aukera eskaintzen du, hidrogelen eta zelulen arteko elkarrekintzan eragina […]

Rosa Porcel Biologian lizentziaduna eta Biokimika eta Biologia Molekularrean doktorea da (Granadako Unibertsitatea). Egun irakasle titularra da Universitat Politècnica de València unibertsitateko Bioteknologia Sailean, bai eta ikertzailea ere Landareen Biologia Molekular eta Zelularraren Institutuan, non zuzendariordea ere baden. Horrez gain […]

Homo sapiens, Homo neanderthalensis, Homo erectus, Homo antecessor, Homo habilis… eta beste hainbat. Baina, lehenik eta behin, zer da espezie bat? Espeziea izaki bizidunak sailkatzeko oinarrizko unitatea da, eta definizio ohikoenaren arabera, espezie berekoak dira elkarrekin ugaltzeko eta kume emankorrak […]

Albert Einsteinek bere erlatibitatearen teoria berezia 1905ean argitaratu ondoren, hurrengo hamarkada osoa eman zuen grabitatearen teoria garatzen. Hala ere, urteak eman zituen etengabeko arazo bati aurka egiten. Erakutsi nahi zuen grabitatea espazio-denboraren geometriaren deformazioa dela, materiaren presentziaren ondoriozkoa. Hala ere […]

Hurrengo ekitaldiak

Lan-prekarietatearen eta osasun mentalaren arteko lotura

Baldintzapen biologikoetatik haratago, faktore sozialek zerikusi handia dute gure osasunean. Osasunaren gizarte determinatzaile bezala ezagutzen diren faktore horien artean ordaindutako lanak berebiziko garrantzia du, herritar gehienen biziraupenerako bitarteko nagusia izateaz gain, nortasunaren eta gizarte-onarpenaren iturri ere badelako. Lan-baldintzek okerrera egiten dutenean, lanak funtzio horiek betetzeko gaitasuna gal dezake eta arrisku…

2025ko azaroaren 7a

Bizenta Mogel Biblioteka

Komentukalea, 8., Durango